Fot. Unsplash
W ostatnich dniach miało miejsce bezprecedensowe w swej istocie zamieszczenie kilkunastu podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych na liście sankcyjnej prowadzonej przez MSWiA, poprzedzone wydaniem indywidualnych decyzji w sprawach tych podmiotów i osób fizycznych.
Osoba lub podmiot, który znalazł się na liście został objęty sankcjami polegającymi na „zamrożeniu” współpracy handlowej z tymi podmiotami na kilku płaszczyznach.
Zgodnie z brzmieniem ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (dalej: „Ustawa”), Minister właściwy do spraw wewnętrznych wydaje decyzje w sprawach wpisu na listę osób i podmiotów, wobec których stosowane są sankcje oraz wykreślenia z niej. Ustawa referuje do już istniejących rozporządzeń unijnych, które takie sankcje określają. Poszczególne decyzje dotyczące określonych podmiotów konkretyzują natomiast jaki rodzaj sankcji przewidziany jest w odniesieniu do konkretnego podmiotu.
Cztery rodzaje sankcji:
- zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych w rozumieniu rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (Dz. Urz. UE L 78 z 17.03.2014, str. 6, z późn. zm.), zwanego dalej: „Rozporządzenie UE”, będących własnością, pozostających w posiadaniu, pozostających w faktycznym władaniu lub pod kontrolą podmiotu, o którym mowa w pkt 1, w pełnym zakresie,
- zakaz udostępniania podmiotowi, o którym mowa w pkt 1 lub na jego rzecz – bezpośrednio lub pośrednio – jakichkolwiek środków finansowych lub zasobów gospodarczych w rozumieniu Rozporządzenia UE,
- zakaz świadomego i umyślnego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie środków wskazanych w lit. a i b,
- wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, z późn. zm.).
Co więcej, zgodnie z art. 11 Rozporządzenia UE, nie są zaspokajane żadne roszczenia w związku z jakąkolwiek umową lub transakcją, których wykonanie zostało zakłócone, bezpośrednio lub pośrednio, w całości lub części, przez środki nałożone rozporządzeniem Rady (UE) nr 269/2014, w tym roszczenia odszkodowawcze lub wszelkie inne roszczenia tego rodzaju, takie jak roszczenia o odszkodowanie lub roszczenia wynikające z gwarancji, w szczególności roszczenia o przedłużenie terminu płatności lub o zapłatę obligacji, gwarancji lub odszkodowania, w szczególności gwarancji finansowych lub odszkodowania finansowego w jakiejkolwiek formie – o ile zostały one wniesione przez:
- wskazane osoby fizyczne lub prawne, podmioty lub organy wymienione w załączniku I do Rozporządzenia UE – a więc osoby dotknięte sankcjami,
- wszelkie osoby fizyczne lub prawne, podmioty lub organy działające za pośrednictwem lub w imieniu osób, podmiotów lub organów, o których mowa powyżej.
We wszelkich postępowaniach zmierzających do zaspokojenia roszczenia ciężar dowodu, że zaspokojenie roszczenia nie jest zakazane, spoczywa na osobie fizycznej lub prawnej, podmiocie lub organie dochodzącym zaspokojenia tego roszczenia. Powyższe pozostaje bez uszczerbku dla prawa osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów, o których mowa powyżej, do wystąpienia o sądową kontrolę legalności niewypełnienia zobowiązań umownych zgodnie z Rozporządzeniem UE.
Za niezastosowanie się do sankcji określonych przez Ustawę przewidziane zostały wysokie kary finansowe. Zgodnie z art. 6 Ustawy, osoba lub podmiot, które w stosunku do osoby lub podmiotu wpisanych na listę nie dopełniają obowiązku zamrożenia środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych lub zakazu udostępniania środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych, określonego art. 2 Rozporządzenia UE lub nie dopełniają obowiązku niezwłocznego przekazywania informacji, o którym mowa w Rozporządzeniu UE, lub nie stosują się do zakazu świadomego i celowego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie stosowania środków określonych w art. 2 ust. 1 lub 2 rozporządzenia 765/2006 lub art. 2 Rozporządzenia UE – podlegają karze pieniężnej w wysokości do 20 000 000 zł.
Zgodnie ze stanowiskiem organów finansowych w tej sprawie, lista sankcyjna ma być na bieżąco aktualizowana o nowe podmioty i osoby fizyczne, które mają związek z kapitałem rosyjskim. Wydanie decyzji w sprawie nałożenia sankcji doprowadziło już do zaprzestania współpracy handlowej z wybranymi podmiotami, które w rezultacie odcięcia ich od dostępu do różnego rodzaju usług zmuszone były ograniczyć lub całkowicie zaprzestać swojej działalności.
źródło: Brillaw Kancelaria Radców Prawnych Mikulski & Partnerzy